Test 2

Synthese Two MK. 2 luidspreker:
Dit kan bijna niet beter.

Jarenlang stonden de opvallende luidsprekers van Synthese uit België bekend als één van de beste dynamische luidsprekers die er te koop waren.   Maar de concurrentie zat niet stil, en het werd steeds minder eenzaam op de hoogte van Synthese.  Dit voorjaar kwam de sympathieke Vlaamse firma met een nieuwe versie van hun sinds jaren ongewijzigd succesnummer.  Kleine en grote veranderingen moeten zorgen dat Synthese opnieuw tot de onverslaanbare top gaat behoren.  Niel Whiteley-Bolton beluisterde de nieuwe Synthese Two.

Waarom is er een grotere diversiteit en een veel groter aanbod van luidsprekerontwerpen dan van welk ander hifi-component dan ook?  Ik denk omdat een luidspreker, van alle onderdelen uit een hifi-systeem het grootste aantal compromissen bevat.

Complex

Om inzicht te krijgen in de complexe problemen van luidsprekers is het nodig het werkingsprincipe eens nader te beschouwen.  Alle luidsprekerunits (enkele zeer esoterische oplossingen daargelaten) werken met een bewegende conus.  Binnen het frequentiebereik waarin de conus in zijn geheel beweegt, kan men deze wel vergelijken met een zuiger.  Het gedrag van strakke, ronde zuigers is goed te voorspellen, gedragingen van andere vormen zuigers zijn afleidbaar.  Bij lage frequenties, d.w.z., frequenties waar de diameter van de zuiger klein is in vergelijking met de uitgezonden golflengte, hangt het uitsralingspatroon af van de plaats waar de zuiger wordt gemonteerd.  Als we aannemen dat de zuiger of een luidsprekerunit is gemonteerd op een oneindige grote wand, dan is het stralingspatroon in essentie hemi-sferisch.  Dat wil zeggen dat de uitstraling van het totale vermogen gelijkmatig wordt verdeeld over alle zijden van de wand.  Dit geldt in  principe voor elk type conus.  Als de zuiger in een afgesloten kast wordt gemonteerd -   een oplossing die vaak wordt beschouwd als de beste benadering van een oneindige wand, verandert het afstraalgedrag in een meer omni-directioneel patroon.  Er treedt dus een bundeling op, met name op en boven de golflengtes die overeenkomen met de lengte van het voorpaneel van de kast.  Hoe hoger de frequentie, hoe meer de bundeling.   Als de luidsprekerunit wordt opgehangen in een vrije ruimte, zoals bij ribbons of electrostaten, is het patroon dipoolvormig.  Er wordt dan vrijwel geen energie meer naar de zijkanten uitgestraald, maar louter voor- en achterwaarts.  Overigens is het gedrag van de conus zelf ook van invloed op het richtingsgedrag.

Een luisterkamer heeft een aantal reflecterende oppervlakken zoals muren, plafonds en vloer, die een aanzienlijk deel van de uitgestraalde energie weerkaatsen.  Als onze luidspreker, in dit geval een gesloten kast, direct tegen een muur wordt geplaatst, dan zal bij frequenties waar de bundeling van de luidsprekerconus minimaal is (onder de 200 Hz) de straling naar voren bijna verdubbeld worden door de reflecties van de naar achteren gestraalde energie.  Als de luidspreker op de vloer wordt geplaatst zal de voorwaartse straling ook bijna verdubbeld worden omdat de stralingsruimte (de oneindige wand) wordt gehalveerd.  Door de luidspreker in de hoek te plaatsen kan de voorwaartse energie nog eens extra worden verdubbleld door een aanwezigheid van een zijmuur.

Daarnaast moet ook aandacht worden geschonken aan de invloed van reflecties die door alle in de kamer aanwezige obstakels, bij de luisterpositie aankomen even ná het direct signaal ( de vroege reflecties) hebben het grootste effect op de geluidskwaliteit.  Zij vertroebelen het stereobeeld en introduceren kleuring.

Het is uiteraard een bruikbare oplossing om de frequentiekarakteristieken van de luisterkamers te gebruiken bij het ontwerpen van de luidspreker.  Maar om dit effectief te doen zou voor elke luisterruimte een aparte luisterspreker ontworpen moeten worden.  Daarom geldt als alternatief dat er ook redelijke resultaten worden behaald door het mechanisch contact tussen de luisterruimte en de luidspreker te minimaliseren.  Dit wordt meestal bereikt door de luidspreker te minimaliseren.  Dit wordt meestal bereikt door de luidsprekers op stevige stand (dus boven de vloer) te laatsen, en vrij van aangrenzende muren op een afstand van ten minste 60 cm.  De drie kritische afstanden tussen luidspreker en vloer, muur en plafond zijn dan zo dat zij met elkaar in evenwicht zijn en het karakter van een luidspreker niet ongelijkmatig beïnvloeden.

Groot is goed?

Naast de relatie kamer-luidspreker zijn nog twee aspecten van belang: het formaat van de kast en het aantal luidsprekers.

Laten we beginnen bij het aantal luidsprekerunits.  De ontwerper die een optimale geluidskwaliteit wil bereiken, gebruikt daarvoor zo min mogelijk luidsprekerunits.  Dat uitgangspunt is niet zo eenvoudig als het lijkt.   Om effectief lage frequenties te produceren is een groot conusvlak nodig, terwijl een goede weergave van hoge frequenties juist een kleine conus verreist.  Dat maakt het nodig dat er in een 'compleet' luidsprekersysteem altijd meerdere units aanwezig zijn, alhoewel de maat van de conus alleen niet bepalend is voor het frequentiebereik.   Factoren als stijfheid en masa van de conus zijn eveneens van grote invloed, en de keuze van het aantal units wordt waarschijnlijk ook beïnvloed door de kosten.    De ontwerper moet ook de noodzaak te voorzien in een goede gerichte respons over het gehele frequentieberiek van de luidspreker in acht nemen.  Hoe meer units een luidspreker heeft, hoe complexer het electronisch scheidingsfilter moet zijn.  De frequenties waarop wordt gefilterd en de steilheid van de filtercurve komen zeer kritisch, en kunnen leiden tot een verandering in het muzieksignaal.  Ook het merk en de soort componenten in een scheidingsfilter zijn onderwerp van discussie.  Dus hoe meer luidsprekerunits er toegepast worden, hoe groter de problemen die overwonnen moeten worden.

En dan het formaat van de kast.  Eén van de belangrijkste bronnen van kleuring bij de luidspreker, is resonantie van de luidsprekerkast.

Er geldt: hoe groter de kast, hoe groter de resonanties zijn - en hoe groter de kleuring.  Een ander probleem van grote luidsprekers, is de reflectie van de luidspreker zelf.  De kast is  immers zelf ook een object in de kamer, en reflecteert dus eveneens geluid.  Daardoor ontstaat vertroebeling aan de bron.  Niet alleen de luidspreker zelf straalt geluid uit, ook het paneel waarin de luispreker is gemonteerd gaat meestralen.  Deze diffracties nemen toe naarmate het voorpaneel groter is en de luidsprekerunits zelf links en rechts symmetrisch zijn geplaatst.

Daarentegen is het grootste nadeel weergave van kleine, gesloten ruimtes dat de weergave van lage tonen steeds minder wordt naarmate de frequentie daalt.  Een goede en diepe bas is mogelijk bij een kleine luidspreker maar dan zal het rendement onacceptabel laag zijn.  Dit kan niet altijd worden gecompenseerd door versterkers met meer vermogen omdat de limiet van het vermogen dat de unit aankan al bereikt wordt voor dat een bevredigend luisterniveau wordt bereikt.

Ondanks al deze problemen zijn er luidsprekers waarin een interessante set compromissen is gevonden.  De modellen van Synthese uit België zijn daar fraaie voorbeelden van.

Ontwerp

Synthese's benadering van het probleem met de kastgrootte is een luidsprekerkast te bouwen met twee kasten, een grote 'U'-vormige structuur die overdwars is gedeeld vormt de baskast.  Deze werkt volgens het principe van de transmissielijn, met de unit aan het eind van een 'been' huist de scheidingsfilter, die kunnen helpen om de hoeveelheid laag op maat te maken voor specifieke kamers.  De luidsprekers zijn vloerstaand.   In het midden van de 'U' hangt de tweede luidspekerkast.   Deze heeft een wat organische vorm.  De kast is gemaakt van een akoestisch traag polymeer met twee naar voren gerichte cylindrische pijpjes, waarin de midrange en de tweeter zijn gehuisvest.  Deze kast hangt aan metalen staven (die hem in staat stellen te draaien rond en verticale as) in de ruimte tussen de baskamer.  Er is geen voorpaneel als zodanig, de units zijn  bijna even groot als de diameter van hun cilindrische behuizing, waardoor de diffractie vrijwel geëlimineerd wordt.  De kastbouw en afwerking zijn van hoge kwaliteit.  De luidsprekers zijn verkrijgbaar in ivoorwit of zwart.  Bi-wiring is standaard aanwezig.

Luisteren

De Synthsese Two werd aangesloten op een Linn Karik / Numeric CD-speler, de Linn Kairn voorversterker en de Linn LK100 en Denon POA6600 eindversterkers.   Luidsprekerkabels en interconnects waren van Straight Wire.  Speciale aandacht ging uit naar de plaatsing van de luidsprekers, die uiteindelijk werden neergezet op 1,3 meter van de zijmuren en 1,8 meter van de achtermuur.  De basunits straalden recht door de kamer.  De binnenste luidsprekers werden zo gedraaid dat hun geluidsbundel elkaar zo'n anderhalve meter voor de luisterpositie kruisten.  Bij de Synthese zit trouwens een uitstekend handboek dat uitgebreid ingaat op alle aspecten van opstelling en plaatsing.  Het was onmiddellijk duidelijk dat de 'Two's muziek reproduceren op een zeer hoog niveau, ongeacht de soort singaalbron.  De klank is zeer transparant en de ruimtelijkheid is fabuleus,, ik kan mij bijna niet voorstellen dat er luidsprekerkunits zijn die het op dit punt beter doen.  De plaatsing, voor zover de opname deze informatie bevat, is holografisch en precies.  Met Mitsuko Uchida's opnames van Mozart Piano Sonata's op Philips bijvoorbeeld, had ik me  heel sterk de indruk dat ik zo op kon staan, rond de piano kon lopen op een afstand blijvend van maximaal 1 meter maar zonder 'm te kunnen aanraken.  De instrumenten zijn preciezer, stabieler en accurater geplaatst dan bij iedere andere luidspreker die ik me kan herinneren.

De luidspreker is dynamisch zonder oppervlakkig te zijn en zonder ook vermoeiend te klinken.  Het hoog is schoon en helder zonder een spoor van hardheid of scherpte en is vergelijkbaar met de beste paneelluidsprekers op dit gebied.   Complexere werken zoals de Mardigals 5 en 6 stemmen van Luca Marenzio op Harmonia Mundi worden helder zonder versluieringen of vermindering van harmonische contrasten.   De kleuring in het middengebied was zoals verwacht, prachtig laag, bijna gelijk aan de elektrostaten zoals de Quad ESL63's.  De basweergave was goed.  Uiterst dynamisch en zeer gedetailleerd, behalve op de laagste frequenties.  De helderheid en definitie bleef goed behouden.

Conclusie

Dit is een werkelijk zeer muzikale en goed gebalanceerde luidspreker en dankzij de akoestische insteekmodule is hij waarschijnlijk beter te integreren aan kamers dan  veel andere luidspreker.  Hij klinkt beter dan wat ik me herinner van zijn grote broer de One toen ik die ongeveer 4 jaar geleden testte.   Maar ook de Synthese  One is recentelijk op een aantal punten verbeterd.   Voor wie belangstelling heeft is een luistersessie zoals altijd aanbevolen, maar je zou bijna zeggen dat 'ie bij deze Synthese haast achterwege kan blijven.  Want de nieuwe Two is een werkelijk buitengewoon goede luidspreker.